Plastics

Natuurrubber (NR)

Algemene informatie

Beschrijving

Natuurrubber wordt gewonnen uit rubberbomen als plakkerig, wit boomsap: latex. Deze latex wordt verwerkt tot rubber dat van nature een lichtbruine kleur heeft en enigszins lichtdoorlatend is. Toevoegingen zoals kleurstoffen en vulmiddelen maken het opaak. Vaak hebben natuurrubber en latex een typische geur die doet denken aan gymschoenen of ballonnen. Rubber is rekbaar. Door het te vulkaniseren verdwijnt de rek en onstaat een hard materiaal (zie infopagina HVR). Rubber komt ook als schuim voor.

Geschiedenis

Natuurrubber is het oudste plastic dat we kennen. Het natuurlijke polymeer werd al door de oorspronkelijke bewoners van Midden-America gebruikt en de Maya's en Aztecen maakten er ballen van. Vanaf het midden van de 18e eeuw werd het in Europa bekend, o.a. om potlood mee uit te gummen. Men ontdekte dat combinatie van latex met andere componenten zeer bruikbare materialen opleverde en in 1839 ontwikkelde Goodyear het vulkanisatie process om rubber harder te maken.

Verschijningsvormen

Nadat het sap uit de boom is afgevangen wordt het op allerlei manieren bewerkt, zoals vulkanisatie, en worden er o.a. vulmiddelen en kleurstoffen toegevoegd. Tegenwoordig kan men natuurrubber ook geheel synthetisch maken. Door de verschillende toevoegingen kan bv. de rekbaarheid verschillen, maar ook de mate van veroudering kan hierdoor beïnvloed worden. Natuurrubber wordt toegepast in bijvoorbeeld ballonnen, schoenzolen, handschoenen en elastiekjes. Kunstenaars kunnen latex in mallen vormen om hun eigen voorwerpen te maken.

Eigenschappen

Elastomeer
Dichtheid: 0.906-0.95 g/l; schuim: ~0.40 g/l
Smeltpunt: 30-35.5 °C
Glasovergangstemperatuur: -75 °C (natuurrubber) / -70 tot -72 °C (polyisopreen)
Celstructuur (in geval van schuim): Gesloten
Geur: Gymschoenen / ballonnen
Gevoel: Geen kenmerkend gevoel
Geluid: Schuim = Geen kenmerkend geluid
UV-licht (in geval van kleurloos transparant): Licht gelig op
Polarisatie filters (in geval van glashelder): Geeft geen kleurpatroon

Degradatie

Proces

Foto-oxidatie, oxidatie door zuurstof en ozon in de lucht, vervuiling (plakkerige oppervlak), opnemen en afstaan van vocht, depolymerisatie gekatalyseerd door metalen. Zwavelhoudende gassen uit rubber kunnen het aanlopen van zilver veroorzaken.

Bijzonderheden

Wordt gezien als een probleemplastic.

Verschijnselen

Visuele kenmerken: verkleuring, kleverig worden van het oppervlak, gevolgd door harder en brosser worden, afname mechanische eigenschappen zoals elasticiteit en vervorming. Ook kan craquele ontstaan, vaak gevolgd door scheuren en/of breuken. Migratie van toevoegingen kan witte uitbloei op het oppervlak veroorzaken. Schuimen kunnen verkleuren, verharden en uiteindelijk helemaal verbrokkelen.

Gevoeligheid

Hooggevoelig voor UV-straling, licht, schommelende RV en zuurstof en ozon, middengevoelig voor temperatuur en hoge RV; laaggevoelig koude temperatuur.

Preventieve Conservering

Aandachtspunten

Vermijdt licht en bewaar wanneer mogelijk in een zuurstofvrije verpakking. Anders onder standaard museumomstandigheden (een stabiel klimaat) en zo veel mogelijk zuurstof en ozon wegvangen. Daarnaast is het aan te raden om indien mogelijk NR niet met metalen op te slaan. (koper en mangaan katalyseren ontbindingsreacties en dit leidt tot depolymerisatie van het plastic; daarnaast kunnen eventuele reaties van zwaveligzuur met zilver plaatsvinden). Ook kan het geen kwaad om de objecten zo koud mogelijk op te slaan want dat vertraagt degradatie reacties.
T: 10-25°C (lagere temperatuur vertraagt degradatie reacties)
RV: 40-60%
Lichtgevoeligheid: ~ 1 Mlx.h tot 1 jwv
UV-straling: < 10 µW/lm