Plastics

Flexibel Polyurethaan (PUR flexibel)

Algemene informatie

Beschrijving

Flexibel Polyurethaan is de elastische vorm van PUR. Het komt chemisch in allerlei variaties voor in twee belangrijke hoofdgroepen: PUR ether en PUR ester, van kleurloos transparant tot opaak. Soms ruikt het chemisch zoet.

Geschiedenis

Polyurethaan is in 1937 ontwikkeld, rond 1940 ontstonden de eerste PUR elastomeren.

Verschijningsvormen

Flexibel PUR kan in allerlei vormen voorkomen, en in verschillende hardheden. Er worden ook hele elastische vezels van gemaakt, zoals Lycra of Elastaan. Het is een materiaal (ook het schuim) dat een kunstenaar zelf kan maken uit twee componenten; hierdoor wordt het in de kunstwereld veelvuldig gebruikt.

Eigenschappen

Thermoharder/thermoplast
Dichtheid: 1.1-1.25 g/l
Smeltpunt: 141-157 °C
Glasovergangstemperatuur: -60.3 tot -19 °C
Celstructuur (in geval van zacht schuim): open
Geur: Kan chemisch zoet ruiken
Gevoel: Geen kenmerkend gevoel
Geluid: Geen kenmerkend geluid
UV-licht (in geval van kleurloos transparant PUR): Licht niet altijd duidelijk op maar kan blauw fluoresceren
Polarisatie filters (in geval van glashelder PUR): Geeft geen kleur patroon

Degradatie

Proces

Foto-oxidatie, hydrolyse

Bijzonderheden

PUR wordt gezien als een probleemplastic.

Verschijnselen

Visuele kenmerken: Verkleuring, verkruimelen, mat worden oppervlak, afname mechanische eigenschappen (scheuren, breuken), plakkerig worden oppervlak, uitbloei, uit elkaar vallen.

Gevoeligheid

Voor de gevoeligheid is het relevant te weten of het een PUR ether, een PUR ester of een PUR ether-ester is. De PUR ether is hooggevoelig voor licht en UV-straling en gaat vooral verkleuren en verkruimelen; daarnaast is de PUR ether middengevoelig voor zuurstof en ozon, temperatuur, hoge RV en schommelende RV. De PUR ester daarentegen is hooggevoelig voor hoge RV (vocht) en wordt plakkerig; daarnaast is de ester middengevoelig voor UV-straling, licht, temperatuur en wisselende RV; en laaggevoelig voor zuurstof en ozon. De PUR ether-ester kan beiden vertonen. Er is een chemische test die uitgevoerd kan worden om te bepalen of het een PUR ether of ester is. Zie hiervoor de bijlage.

Preventieve Conservering

Aandachtspunten

PUR ether dient in het donker bewaard te worden los van andere objecten. PUR ester kan het beste bewaard worden in een lage luchtvochtigheid (10-30%) wellicht met een vochtvanger als silica. En liever op lagere temperatuur dan hogere.
Voor de ETHER geldt:
T: 10-30°C (lagere temperatuur vertraagt de oxidatie)
RV: 40-60%
Lichtgevoeligheid: ~ 1 Mlx.h tot 1 jwv
UV-straling: volledig verwijderen
Voor de ESTER geldt:
T: 10-30°C (lagere temperatuur vertraagt de hydrolyse)
RV: 10-30%
Lichtgevoeligheid: ~ 30 Mlx.h tot 1 jwv
UV-straling: max. 75 µW/lm